De Argentijnse tango heeft een rijke geschiedenis die gekenmerkt wordt door voortdurende evolutie en verandering. Binnen deze geschiedenis zijn verschillende stijlen ontstaan, elk met unieke eigenschappen die specifieke periodes in de ontwikkeling van de dans weerspiegelen.
Kenmerkende dansstijlen
Binnen de Argentijnse tango herkennen we verschillende stijlen, waaronder:
- Canyengue: Een traditionele stijl met sterke ritmische accenten.
- Tango Orillero: Speels en expressief, vaak dansend op de randen van de dansvloer.
- Tango de Salon: Elegante bewegingen en een focus op vloeiende patronen.
- Tango Milonguero: Een intieme en compacte stijl die zich richt op het ritme.
- Candombé: de roots van Canyengué en Tango liggen in deze muziekstijl.
- Tango Villa Urquiza: Een meer formele stijl met grote en gracieuze bewegingen.
- Tango Fantasia: Theatraal en spectaculair, vaak gebruikt in shows en competities.
- Tango Nuevo: Modern en experimenteel, met nieuwe figuren en interpretaties.
- Tango Escenario: Ontwikkeld voor optredens en podiumvoorstellingen.
Deze stijlen vallen allemaal onder de brede noemer van de Argentijnse tango en dragen bij aan de diversiteit van deze prachtige dansvorm.
Verschillende dansstijlen in een term
De term Argentijnse tango verwijst dus naar een breed spectrum van dansstijlen. Toch plaatsen de meeste dansers hun manier van dansen niet graag in een specifieke categorie. Voor hen is het simpelweg “de tango van hun buurt of stad”.
Verwarring ontstaat vaak wanneer stijlen worden gelabeld. Dit kan ertoe leiden dat een bepaalde stijl onbedoeld wordt geassocieerd met een andere binnen het genre. Hierdoor wordt het lastig om de kenmerken van elke tangostijl nauwkeurig te beschrijven.
Toch kunnen we enkele gemeenschappelijke eigenschappen onderscheiden:
- Groepsinvloeden: Een stijl ontstaat vaak wanneer een groep dansers vasthoudt aan specifieke bewegingen of figuren.
- Evolutie door experimenten: Invloeden van buitenaf en nieuwe interpretaties door de volgende generatie dansers kunnen leiden tot een nieuwe stijl.
- Geografische verschillen: Soms ontstaan stijlen door verschillen in locatie, zoals een andere wijk van Buenos Aires.
Dit proces van evolutie in de tango is vergelijkbaar met wat we zien in andere kunstvormen, zoals schilderkunst of beeldhouwkunst. Hierin volgen stromingen en stijlen elkaar ook op door nieuwe interpretaties en invloeden. Ook in de tangomuziek is dat niet anders.
Wil je meer te weten komen over de tangomuziek, dan kan je het artikel “de verschillende stijlen van tangomuziek” erop nalezen.
Een duik in de geschiedenis van de tango
In de geschiedenis van de tango komen termen als orillero, canyengue en salon regelmatig voor. Lange tijd was de precieze betekenis van deze termen onduidelijk, wat onderzoekers en dansliefhebbers motiveerde om naar Buenos Aires te reizen.
Christine Denniston, auteur van The Meaning of Tango, onderzocht dit grondig. Ze sprak met een grote groep dansers uit de Gouden Eeuw van de tango (Epoca de Oro), een periode waarin veel tangostijlen floreerden. Haar bevindingen waren opvallend: hoewel de dansstijlen van deze mensen sterk verschilden, noemden ze allemaal wat zij dansten simpelweg “Tango de Salon”.
Voor hen bestond er geen strikt onderscheid tussen de stijlen. Tango de Salon bleek de meest allesomvattende term om de verschillende stijlen uit de Gouden Eeuw te beschrijven.
CANYENGUE
Oorsprong
Canyengue is een tangostijl uit de jaren 1920-1930. Het was in die tijd een enorm populaire dans. De mode van toen, waarbij de jurken lang en strak waren, zorgde er voor dat de passen kort en staccato was, typerend voor de dans.
Danshouding
Kenmerkend zijn de nauwe omhelzing, lichte V-positie en gebogen knieën. Figuren zoals boleo of sacada kwamen niet voor. De abrazo is asymmetrisch: de man legt zijn rechterarm laag rond het middel, terwijl de vrouw haar linkerarm over zijn schouder plaatst.
Muziek
Het ritmische 2/4-tempo, gespeeld door orkesten als Francisco Canaro en Roberto Firpo, maakt de stijl levendig en energiek.
Benaming
“Canyengue” komt uit het Lunfardo (Buenos Aires-jargon) en verwijst naar de straatcultuur en de lagere sociale klassen.
Demonstratie Canyengue door Anna en Osvaldo in het “Teatro Superga” op 2 juni 2007 – Muziek: El Chamuyo (canyengue).
Een mix van verschillende Canyengue muziekstukken, door Francisco Canaro.
Tango ORILLERO
Oudere tangostijl
Orillero, net als canyengue, is een dansstijl die in de volkswijken van Buenos Aires ontstond. Het onderscheid tussen Orillero en Tango de Salon lijkt eerder sociaal dan puur dans-technisch, met de eerste verbonden aan de armen en de tweede aan de elite.
Danshouding
Rechtopstaand met een V-positie en afzonderlijke assen. Speelse, expressieve bewegingen, zoals snelle voetenwerk en zelfs sprongen, onderscheiden de stijl.
Kenmerken
De Orillero-stijl is speels en expressief, maar werd tijdens de Gouden Eeuw van de tango niet geaccepteerd in verfijnde salons. Rond 1990 blies Rodolfo Cieri deze stijl nieuw leven in met demonstraties gebaseerd op jeugdherinneringen aan danspassen die hij als kind van zijn vader leerde.
Samen met zijn vrouw Maria gaf hij deze vergeten dansstijl een frisse impuls. Hoewel hun repertoire beperkt was, groeiden ze uit tot iconen van de Orillero-stijl. Hun werk gaf niet alleen een nieuwe dimensie aan de moderne tango, maar herstelde ook de historische waarde van deze expressieve en unieke stijl.
Rodolfo Cieri & zijn echtgenote Maria dansen op El Chamuyo.
TANGO DE SALON
Tango voor de balzaal
Tango de Salon is een elegante en sociale dansstijl, ontwikkeld voor de respectabele bal- en danszalen. Het combineert precisie, vloeiende bewegingen en respect voor de dansvloer met een verfijnde uitstraling. Deze stijl staat in contrast met de theatrale Tango Fantasia en omvat sub-stijlen zoals Villa Urquiza en Milonguero.
Danshouding
De omhelzing (abrazo) is de kern van Tango de Salon. Meestal gesloten (abrazo cerrado), kan deze openen voor bewegingen zoals ochos en giros, waarna hij weer sluit. Beide partners delen een rechte dansas en bewegen soepel, met een focus op balans en elegantie.
Muziek
Deze stijl wordt traditioneel gedanst op de muziek van klassieke tango-orkesten zoals Carlos Di Sarli, Miguel Calo, en Osvaldo Pugliese. De nadruk ligt op het volgen van het ritme en het creëren van sierlijke danslijnen die harmonieus samengaan met de muziek.
Tango de Salon wereldwijd
Buiten Argentinië wordt de term “salonstijl” soms ruimer geïnterpreteerd en kan het verwijzen naar een mix van stijlen zoals Tango Escenario of een meer open danshouding (abrazo abierto). Deze open houding, vaak met een subtiele “V-positie”, geeft ruimte voor spectaculaire bewegingen. Hoewel indrukwekkend, is dit meer geschikt voor tangoshows dan voor sociale dansavonden in milonga’s.
Met zijn verfijnde eenvoud en tijdloze elegantie blijft Tango de Salon een van de meest geliefde stijlen in de tango, zowel in Argentinië als daarbuiten.
Bekijk Tango de Salon in actie
Deze korte video toont een aantal koppels die Tango de Salon dansen in Confiteria Ideal, in Buenos Aires. Op deze locatie werden ook een aantal scènes opgenomen voor de film “Evita” met Madonna. De muziek die je hoort is van De Angelis, genaamd Pobre Flor.
Tango MILONGUERO
Betekenis
Milonguero verwijst naar een dansstijl, een type traditionele tangodanser of iemand die trouw is aan de sociale tango in de milonga’s van Buenos Aires.
Ontstaan
De Milonguero-stijl, ook wel Estilo del Centro genoemd, ontstond in het drukke centrum van Buenos Aires. Door de overvolle dansvloeren ontwikkelde zich een compacte stijl met een gesloten omhelzing (abrazo cerrado), minimale bewegingen en focus op het ritme. Deze stijl benadrukt kleine, verfijnde passen en een naar binnen gerichte dansdynamiek.
Danshouding
De danshouding is uniek: beide partners delen één as en blijven dicht in een gesloten omhelzing, zonder op elkaar te leunen. Het bovenlichaam staat voortdurend in contact, terwijl de bewegingen klein en precies zijn. Typisch voor de Milonguero-stijl is de ocho cortado, een figuur die het ritmische karakter van de dans onderstreept.
Muziek
Deze stijl komt perfect tot zijn recht bij ritmische muziek, zoals die van Juan D’Arienzo, Tanturi en Biagi. Voor muziek met een vloeiender ritme, zoals bij Di Sarli of Pugliese, wordt een meer soepele dansbenadering gehanteerd.
Juan D’Arienzo,
“El Rey del Compas“, met zijn orkest en het nummer Paciencia.
Invloed
Pedro “Tete” Rusconi, een legendarische tangodanser en leraar, maakte de Milonguero-stijl wereldwijd populair. Zijn speelse muzikaliteit, vloeiende bewegingen en diepe connectie met de muziek inspireerden generaties dansers. Samen met Silvia Ceriani gaf hij sinds 1996 over de hele wereld les, met speciale aandacht voor muzikaliteit en dansgevoel.
Tete’s invloed reikte verder dan de tangoscène: zelfs de Duitse choreografe Pina Bausch bewonderde hem. Hij gaf workshops aan haar dansgezelschap en schitterde in haar productie “Nur Du” in Parijs. Zijn natuurlijke looppatroon en unieke cadans maakten hem een icoon van de tango.
Aanrader!
Ontdek meer over Pedro Tete Rusconi via de video’s op YouTube en ervaar zelf de magie van zijn stijl en muzikaliteit.
Tete Rusconi zei:
“La música es lo primero en el tango“,
vrij vertaald: “De muziek is het belangrijkste in tango“, pas nadien komen de danspassen.
CANDOMBÉ
Oorsprong
Canyengue en de tango als geheel hebben invloeden van Candombé, een Afrikaanse muziekstijl afkomstig van slaven uit Angola. Ondanks de controverse in Argentinië over deze geschiedenis, is de Afrikaanse invloed onmiskenbaar in de vroege tango.
Candombe vindt zijn oorsprong in het huidige Afrikaanse Angola en werd in de 17e en 18e eeuw naar Zuid-Amerika gebracht door Afrikanen die als slaven werden verkocht in Afrikaanse koninkrijken zoals Kongo, Nyongo en Luango. Deze slaven werden door Portugese slavenhandelaren naar de Nieuwe Wereld verscheept. In de Río de la Plata-regio en omliggende gebieden kreeg Candombe zijn huidige karakter en vorm gedurende de 19e en 20e eeuw. Tegelijkertijd brachten dezelfde cultuurdragers van de candombe hun tradities naar Brazilië, met name naar Salvador de Bahía, en naar Cuba. Hier ontwikkelden de ritmes zich, door de verschillende historische contexten, tot nieuwe muziekstijlen, terwijl in de Río de la Plata de oorspronkelijke essentie van Candombe grotendeels behouden bleef.
De cruciale rol van de zwarte gemeenschap voor de tango
In Buenos Aires en Montevideo speelden de zwarte gemeenschappen een cruciale rol in de vorming van de huidige Candombe. Aan het einde van de 18e eeuw telde Buenos Aires bijvoorbeeld ongeveer 20.000 Afrikaanse bewoners, tegenover slechts 10.000 Spanjaarden, halfbloeden en Guaraní. Het geluid van de tambores (trommels) klonk voortdurend door de straten. Volgens jezuïtische kronieken was dit geluid zo krachtig dat de toenmalige onderkoning het gebruik van tambores verbood, uit angst dat het een cultureel verzet zou vormen tegen de heersende klasse.
Hoewel veel Afro-Amerikanen in Argentinië en Uruguay zich vermengden met de bredere samenleving, vonden hun muzikale ritmes – zoals tango, milonga en malambo – en culturele kenmerken een weg naar de algemene Argentijnse en Uruguayaanse cultuur. Tegelijkertijd wist Candombe zich in Montevideo verder te ontwikkelen, mede dankzij de grote Afro-Uruguayaanse families die samenleefden in conventillos (gedeelde woonruimtes). Hier werd Candombe een krachtige representatie van de zwarte cultuur, diep geworteld in de gemeenschapszin en versterkt door de muziek die hen verbond. De huidige vorm van Candombe is dan ook onlosmakelijk verbonden met deze zwarte wijken in Montevideo, waar het zijn unieke en levendige karakter heeft behouden.
Tango VILLA URQUIZA
Oorsprong
De Villa Urquiza-stijl, is een term die gebruikt werd om een tangostijl te definiëren, die populair was in de gelijknamige wijk in Buenos Aires in de jaren ’40-’50. Het werd opnieuw een trend in de tangowereld in 2006.
Kenmerken
Villa Urquiza wordt gekenmerkt door een rechtopstaande danshouding en een subtiele V-positie. Beide dansers behouden gescheiden assen en richten hun blik naar de omarmde handen (abrazo). De omhelzing is meestal gesloten, maar wordt lichtjes geopend bij draaibewegingen (giros) om de vrouw meer bewegingsvrijheid te geven.
Een belangrijk aspect is dat de vrouw haar heupen onafhankelijk van haar bovenlichaam kan draaien. Hoe meer zij dit doet tijdens de giros, hoe minder de abrazo hoeft te worden geopend. Dit draagt bij aan de vloeiende elegantie die kenmerkend is voor deze stijl.
De lichte V-vorm van de omhelzing ontstaat doordat de linkerschouder van de vrouw iets dichter bij de rechterschouder van de man staat dan haar rechterschouder bij zijn linkerschouder. Deze positie versterkt de gracieuze uitstraling van de dans.
Verspreiding
Hoewel Villa Urquiza zijn naam dankt aan een specifieke wijk, wordt de stijl gedanst in vele wijken van Buenos Aires. Internationaal wordt het vaak aangeduid als salonstijl tango, vanwege de elegante en sociale aard van deze dans. Ook de term “Tango Estilo del Barrio” wordt af en toe in de mond genomen.
Tango Nuevo en Fantasia: Innovatief en Theatraal
TANGO NUEVO
Vloeiend en innovatief
Tango Nuevo is de meest recente ontwikkeling binnen de tango en wordt gekenmerkt door een open en flexibele abrazo waarin beide partners hun balans en eigen positie behouden. Deze stijl staat bekend om de nadruk op vloeiende bewegingen en innovatieve vormen, zoals volcadas en andere creatieve dansfiguren. Bij Tango Nuevo ligt de focus meer op bewegingen en lichaamsvormen dan op de traditionele verbinding tussen de danspartners.
Hoewel de oprichters van de Tango Nuevo-beweging, zoals Gustavo Naveira en Mariano “Chicho” Frumboli, benadrukken dat het geen op zichzelf staande stijl is, wordt het wereldwijd vaak als een aparte en unieke tangostijl gezien. Andere prominente beoefenaars en pioniers van Tango Nuevo zijn onder meer:
- Norberto “El Pulpo” Esbrés
- Fabián Salas
- Esteban Moreno & Claudia Codega
- Sebastian Arce & Mariana Montes
- Pablo Verón
Tango Nuevo is gemakkelijk te herkennen aan zijn creatieve benadering, waarin innovatie en vloeiende lijnen centraal staan. Het biedt dansers een vrije interpretatie van de tango, met ruimte voor experimenten en nieuwe bewegingen die de traditionele dans overstijgen.
TANGO FANTASIA
Theatraal en gedurfd
Tango Fantasia, ontwikkeld in de jaren 1950 en populair gemaakt door Juan Carlos Copes, is een volledig gechoreografeerde vorm van tango die speciaal is ontworpen voor podiumvoorstellingen. Deze stijl is veel meer theatraal dan andere tangostijlen en wordt uitgevoerd in een open abrazo. Het omvat diverse elementen uit andere dansvormen, waaronder ballet, en legt de nadruk op spectaculaire, showwaardige bewegingen.

Met grote beenzwaaien en vaak gevaarlijk hoge hakken van 9 cm vereist Tango Fantasia veel ruimte en precisie. Het is dan ook absoluut niet geschikt voor sociale dansvloeren (milonga’s)! Dit is een stijl voor de echte waaghalzen en performers die geen uitdaging uit de weg gaan.
Juan Carlos Copes stierf in 2021. De documentaire “Un tango màs” uit 2015 vertelt het relaas over zijn werk en leven als tangodanser.
Conclusie: tango is cultureel werelderfgoed
De Argentijnse tango is niet alleen een dans, maar een levendig cultureel erfgoed dat blijft evolueren. De verschillende stijlen, elk met hun eigen unieke kenmerken, zijn een weerspiegeling van de rijke geschiedenis en veelzijdigheid van deze kunstvorm. Of je nu danst in een traditionele stijl zoals Milonguero of kiest voor de moderne interpretaties van Tango Nuevo, elke stijl draagt bij aan de magie van de tango.
Bronnen:
https://www.tanguito.co.uk/tango-culture/discover-tango/argentine-tango-dance-styles/
http://www.verytangostore.com/canyengue-style.html
https://www.todotango.com/english/artists/biography/1825/Rodolfo-Cieri/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Candombe
https://www.tejastango.com/evolution.html (Stephen Brown)
https://en.wikipedia.org/wiki/Milonguero_style
https://www.todotango.com/english/artists/biography/1593/Tete-Rusconi/
http://www.history-of-tango.com/canyengue.html Canyengue, Orillero and Tango de Salon, by Christine Denniston.